Giáo Lý từ bi và tinh thần ái quốc cùng dung hóa một cách thích đương

Bởi quan niệm đất nước là hệ trọng cho kiếp sống của con người và sự tồn vong của Đạo pháp, nên khi nó bị xâm lăng, Đức giáo Chủ đã chủ trương cứu nguy tổ quốc.

Ngài đã quả quyết trong mấy vần thơ:

Thấy dân thấy nước nghĩ mà đau

Quyết rứt cà sa khoác chiến bào

Đuổi bọn xâm lăng gìn đất nước

Ngọn cờ độc lập phất phơ cao

Và để động viên tinh thần sĩ dân góp phần chống đỡ giang sơn, Ngài đã hô hào sự tích cực góp tay của các giới.

Đối với thanh niên, Ngài nhắc nhở:

Trải qua cũng lắm hồi vận bỉ

Rồi anh em tráng sĩ đứng lên

Liều mình đục pháp xông tên

Còn đối với phụ nữ, Ngài cũng không quên khuyến khích họ tham gia phong trào cứu nước:

Chị em ôi! Bắc Nam là một

Chị em là rường cột giống nòi

Dở sử xanh Nam Việt mà coi

Gương Trưng Triệu còn roi muôn thuở

Tuy nhiên, bên cạnh tinh thần ái quốc đó, ta còn phải thiết tha nghĩ tới tình nhân loại đậm đà mà giáo lý từ bi đã ý thức cho ta. Hãy nghe lời giảng dạy của Đức Giáo Chủ:

“Ngoài đồng bào, ta còn có thế giới người đang cậm cụi cần lao cung cấp những điều nhu cầu cần thiết; họ là nhân loại là những người đang sanh sống với chúng ta trên quả địa cầu. Nếu không có nhân loại, thử hỏi dân tộc ta ra như thế nào? Ta có đủ vật liệu để dùng chăng? Nói tóm lại, ta có thể lẻ loi đương đầu với những lúc ốm đau, nguy biến, giữ vững cuộc sống còn này chăng? Hẳn không vậy. Thế nên dân tộc ta phải nhờ đến Nhân loại, nghĩa là nhờ đến dân tộc khác và phải biết ơn họ. Hãy nghĩ đến họ cũng như mình nghĩ đến mình và đồng chủng mình.

Vả lại cái tình từ bi bác ái của Đức Phật mà ta đã nhận thức, rất thâm huyền quảng hượt. Cái tình ấy nó không bến không bờ, không phân biệt màu da, không phân biệt chủng tộc, nó cũng không luận sang hèn và xóa bỏ hết từng lớp đẳng cấp xã hội, mà chỉ đặt vào một: Nhân loại chúng sanh.

Thế ta không có lý do gì chánh đáng để vì mình hay vì đồng bào mình, gây ra tai hại cho các gân tộc khác. Trái lại, hãy đặt vào họ một tư tưởng nhân hòa, một tinh thần hỉ xả và hãy tự xem mình có bổn phận giúp đỡ họ trong cơn hoạn nạn”.

Cho nên khi mà “nước ai nấy ở nhà nhà tự do” thì chừng ấy sẽ:

Không ganh ghét dứt câu thù hận oán

Để rồi:

Nguyện giữ cang thường gìn Phật Đạo

Giao hòa mãi mãi với lân bang

Đến đây tưởng không gì rõ hơn là trích dẫn thêm một câu tuyên bố của Đức Thầy với báo chí năm 1946:

“Thế nên, cái tâm hồn bác ái, từ bi mà tôi đã hấp thụ, tôi sẽ điều hòa với phương pháp tổ chức xã hội mới, để phụng sự một cách thiết thực đồng bào và nhân loại”.