2. NGHĨA CỦA CHỮ TRÍ

23 Tháng Mười 201312:00 SA(Xem: 12338)
2. NGHĨA CỦA CHỮ TRÍ

Trí là sự sáng suốt hiểu biết, không bị u mê ngăn che trở át.

Hán tự ghép chữ Tri và chữ Nhật làm một để viết thành Trí, Tri biểu thị cái hiểu biết nhanh nhẹn như tên bay; còn Nhật chỉ sự sáng suốt tỏ rạng tựa ánh mặt trời. Nếu cộng lại, Trí có nghĩa là không chỗ nào, không việc gì là không biết (Trí tri dã, vô sở bất tri dã; Khang Hi). Trí cũng còn giải thích được là thông rành sự lý, nhiều mưu lược, biết biến xảo sâu xa (Thâm minh sự lý dã; phàm đa kế lưu mưu lược chi xảo giả, giai vị chi trí : Từ Nguyên).

Giảng về Trí, Mạnh Tử có lần đã nói qua sự liên hệ giữa nó và Tâm, ông viết :

“Thị phi chi Tâm, Trí chi đoan dã (cái tâm phân biệt phải quấy, Trí là hạng đứng hàng đầu).

Nhưng đó là tri thức của nhân gian, khác xa với trí tuệ của những người đạt đạo theo ý nghĩa của Phật. Tri thức của nhân gian không phải không bổ ích. Nhưng ngoài cử chỉ đẹp của một số người thiện, biết đem cái trí ấy mà phục vụ nhân quần, lại còn có vô số người ác; lợi dụng cái Trí ấy để xảo trá đa mưu, phục vụ cho thị dục thấp hèn. Nói chung thì cái Trí ấy, dù sao; cũng không làm cho con người giác ngộ Phật đạo, giải thoát thân tâm được.

Đạo Phật đã chia Trí tuệ làm hai phần : Hữu lậu và Vô lậu. Hữu lậu là hành giả đã biết dùng Trí để quán sát phiền não và bất tịnh , nhưng chưa có nghị lực diệt trừ được những điều ấy. Còn Vô lậu là đạt đến chỗ thanh tịnh, phá trừ tất cả những phiền não Hữu lậu, chứng đến Thánh quả.

Theo Kinh Pháp Phật giáo, tiếng Phạn gọi Trí là Prajna, Tàu diễn âm là Bát nhã hay dịch nghĩa là Đại Trí Tuệ. Nó có công dụng lớn là đưa người tu đến quả vị Phật, bởi cái Trí ấy sáng suốt cùng tột, thông đạt cùng tột và giác ngộ cùng tột.

Cái trí ấy là một khí giới sắc bén, linh diệu có khả năng đoạn diệt phiền não, quét sạch vô minh, làm cho hành giả nhận rõ được thân phận vô thường của con người, hiểu được những đam mê phi lý của cuộc sống và giúp cho chúng sanh thấy được sự thật của vũ trụ vạn hữu để hướng đến giải thoát (Vô lậu trí).

Trong kinh Di giáo, Đức Như Lai đã dạy :

“Người có Trí Tuệ, không tham trước, tự tại, sáng suốt, tránh khỏi hố hầm tội lỗi. Trí Tuệ chân thật là chiếc thuyền kiên cố, đưa chúng sanh đến khỏi bể khổ sông mê. Nó là ngọn đèn soi miền hắc ám, là liều thuốc chữa được muôn ngàn bệnh tật, là chiếc búa sắc đập tan rừng phiền não, là lưỡi dao bén cắt đứt lưới vô minh”.

Để cho việc trau dồi Trí Tuệ là việc cần làm, Đức Thầy trong Sám Giảng quyển ba đã đề cập :

Trí hiền tâm đức chùi lau
Ra công lọc kỹ thì thau ra vàng.

Ngài cũng từng nói rõ công dụng của Trí qua kết quả của công phu tu trì, rèn luyện :

Cần tu cho đạt ngũ hương
Hươi gươm Trí Huệ ma vương hãi hùng.

(tặng Cò Tàu Hảo).
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn