1)- Các tổ chức chánh trị :
* Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng (VNDCXHĐ) :
Một trong những đảng chánh trị kỳ cựu còn lại tại Việt Nam và dựa vào thế lực tôn giáo để hoạt động mà hiện bị chia rẻ rã rời … Đó là Việt Nam Dân Chủ Xã Hõi Đảng do Đức Huỳnh Phú Sổ thành lập năm 1946 tại Saigon.
Đảng đang bị chia ba hoạt động với những lập trường khác nhau trên một vùng ảnh hưởng như nhau.
Thứ nhứt, hệ phái Phan Bá Cầm (còn gọi là hệ phái chữ Vạn) đã thiết đặt xong Ban Chấp hành trên 28 tỉnh toàn quốc. Hệ phái hoạt động với danh nghĩa “Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng Thống Nhứt” mà trước đây đã cùng các đảng khác thành lập “Lực Lượng Dân Tộc Việt”. Trong hoàn cảnh mới (chi phối bởi Sắc Luật 060/TT/SLU) đoàn thể nầy đã không liên minh với một chánh đảng nào khác.
Thứ
hai, hệ phái Trình Quốc Khánh (hay hệ phái 3 sao) với đảng hiệu “Việt Nam Dân
Chủ Xã Hội Đảng (hay Dân Xã Đảng) được hợp thức hóa theo luật số 009/69 (ngày
19-6-1969) bằng nghị định số 474/BNV/KS/14 ngày 03-07-1970. Đã một lần đảng gia
nhập “Mặt Trận Quốc Gia Dân Chủ Xã Hội” (gồm 6 đảng) do Tổng Thống Nguyễn Văn
Thiệu làm Chủ Tịch Đoàn. Nhưng kể từ ngày rút lui khỏi Mặt trận, Ông Trình Quốc
Khánh và Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng đã
công khai đối lập với chánh quyền Tổng Thống Thiệu (Ông Trình Quốc Khánh là một
trong những lãnh tụ chống “độc diễn” ngày 03-10-1971 và cũng là người triệu tập
Quốc Dân Đại Hội vào năm 1971 nhằm chống đối chánh quyền (1). Tổ chức đã thiết
lập cơ sở trên 21 tỉnh toàn quốc. Hệ phái cũng không gia nhập Liên Minh hay Mặt
Trận nào cả để hoạt động hợp pháp theo qui chế chánh đảng mới.
Thứ Ba, hệ phái Nguyễn Văn Ca, phát sinh từ hệ phái trên. Khối đã gia nhập Liên Minh Dân Chủ Xã Hội (2) và Dân Biểu Nguyễn Văn Ca là một Chủ Tịch trong Chủ Tịch Đoàn của Liên Minh.
Dù
vậy, các hệ phái Dân xã có cùng một
tuyên ngôn, chương trình và bảng điểu lệ, duy có đảng kỳ không giống nhau
*
Tập Đoàn Cựu Chiến Sĩ Hòa Hảo - Dân Xã :
Trong lãnh vực chánh trị, ngoài Dân Xã Đảng, Phật Giáo Hòa Hảo còn có một lực lượng chánh trị mang danh Tập Đoàn Cựu Chiến Sĩ Hòa Hảo – Dân Xã. Đó là một tổ chức qui tụ các cựu chiến sĩ Hòa Hảo và Dân Xã Đảng mà danh xưng lúc đầu là “Hội Cựu Chiến Sĩ Hòa Hảo – Dân Xã” với tư cách một Hiệp Hội. Dần dần tổ chức đã thay đổi danh xưng để trở thành Tập Đoàn Cựu Chiến Sĩ Hòa Hảo – Dân Xã hoạt động với tư cách một đảng chánh trị mà chủ thuyết vẫn là Dân Chủ Xã Hội.
Ngoài mục đích căn bản đó, tổ chức được coi như là một cố gắng đứng ra ngoài và lên trên mọi tranh chấp nội bộ Phật Giáo Hòa Hảo; đồng thời cũng cố gắng phục hồi danh dự cho các chiến sĩ Hòa Hảo vốn đã bị dư luận vô tình cũng như cố ý nhận xét lệch lạc.
Tổ chức chánh thức hoạt động do giấy phép của Bộ Nội Vụ số 4085/BNV/KS cấp ngày 08-05-1964 và được hợp thức hóa bởi nghị định số 457/BNV/KS/14 ngày 29-6-1970 theo luật 009/69 ấn định qui chế chánh đảng và đối lập chánh trị.
Đến nay, lực lượng đã thành lập được 16 tỉnh bộ trên toàn quốc mà đa số là tại miền Tây và do Cựu Thiếu Tướng Lâm Thành Nguyên điều khiển. Trụ sở Trung Ương đặt tại Tổng Hành Dinh của chính ông lúc đương quyền tại Cái Dầu (Châu Đốc). Ngoài các hoạt động chánh trị, Tập Đoàn còn bảo trợ cho trường Trung Học Bán Công Cái Dầu, Hợp Tác Xã Tiêu Thụ Cái Dầu và đã góp phần tích cực cho quyền lợi của các phế binh, cô nhi tử sĩ thuộc các lực lượng giáo phái như Hòa Hảo, Cao Đài, Lực Lượng Tự Vệ Công Giáo (1). Tập Đoàn cũng còn đỡ đầu cho làng phế binh của Tập Đoàn ở Bình Hòa (quận Châu Thành, An Giang).
Trong
thế liên minh, Tập Đoàn đã cùng các đoàn thể khác (2) thành lập khối “Tự Quyết”
vào khoảng cuối năm 1972 nhằm đối phó với những biến động chánh trị hậu chiến
tranh. Gần đây, Tập Đoàn cũng đã gia nhập Liên Minh Dân Chủ Xã Hội và Ông Lâm
Thành Nguyên là một thành
viên trong Chủ Tịch Đoàn của Liên Minh.
Vì vậy, Tập Đoàn đã hủy thể, tuy nhiên những cựu chiến binh Phật Giáo Hòa Hảo thuộc lực lượng nầy luôn mong muốn có được một tổ chức riêng để tương trợ nên một Tổng Hội Cựu Chiến Sĩ Hòa Hão – Dân Xã đang thành hình.
-------------------------------------------------------------------------------------
(1)
Sắc Lệnh số 054/SL/CCB do Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm ký ngày 9-6
(2) Đảng
Công Nông, Đại Việt Cách Mạng Đảng, Phong Trào Quốc Gia Cấp Tiến.
-----------------------------------------------------------------------------------