3. Khôn Dại đều chết

Qua hai quan điểm dùng làm đề tài suy luận : Khôn, Dại, vừa được bàn luận ở trên, chúng ta chắc chắn ai cũng thấy rằng, nếu thiếu e dè thận trọng, không suy xét cho tinh tường thì Khôn cũng chết mà Dại cũng chết. Trường hợp nầy rõ ràng trong sách sử :

Trang Tử, một hôm cùng môn đệ dẫn nhau đi du ngoạn trên non cao. Ông thấy một người thợ rừng đứng dướn một tàn cây to, cành lá xum xuê. Anh thợ ấy nhắm nhía thây cây mà không đốn.

Trang Tử hỏi lý do. Anh thợ rừng đáp : “Cây nầy không có chỗ nào dùng được!” Trang Tử buột miệng mà rằng :”Cây nầy vì bất tài cho nên được sống lâu”.

Khi ra khỏi núi, Trang Tử ghé nhà một người quen. Chủ nhà mừng lắm, kêu người nhà bảo làm thịt chim mồng để nấu thức ăn đãi khách. Người nhà hỏi : “Có một con biết gáy và một con không biết gáy, nên làm thịt con nào?”. Chủ nhà đáp : “Làm thịt con không biết gáy”.

Sau lúc ấy, môn đệ của Trang Tử hỏi ông rằng : “Hôm qua, cái cây trong núi vì bất tài mà sống. Còn con chim mồng vì bất tài mà chết. Gặp trường hợp đó thì phải xử trí như thế nào”.

Trang Tử cười mà nói rằng : “Tài và bất tài , cũng như nhau, đều là quấy cả, nên không thể tránh khỏi lụy thân. Chỉ có kẻ nào Biết là sống mà thôi”.

Đức Giáo Chủ Phật Giáo Hòa Hảo, khi còn đang hoạt động kháng Pháp tại khu kháng chiến miền Đông, lúc ấy vào một chiều cuối năm, trước mặt một số chiến sĩ đang tùng sự bên cạnh Ngài, có một bầy vịt đang đi, có hai con thất thểu phía sau bỗng té lăn ngất xỉu.

Ngài tiến đến chỗ hai con vịt, lấy tay nâng lên và vuốt nhẹ trên lưng nó. Vịt được săn sóc lần lần tỉnh lại và chạy theo đàn lũ.

Làm xong cử chỉ trên, Đức Thầy xoay sang đoàn chiến sĩ hiện diện, nói :

- Vịt nhờ nương bầy nên mới sống, nếu đứng riêng thì nó đã chết rồi.

Đọc đoạn trên, ai cũng biết Đức Thầy phương tiện dùng bầy vịt để nói pháp : “Vịt nhờ nương bầy” tức con vịt bị nạn nhờ biết đoàn kết. Nếu nó không biết theo bầy, không đoàn kết với đàn lũ của nó, thì không thể ỷ tự vào đâu mà sống được !

Đó cũng chính là một chân lý Biết sống trong Ánh Sáng và cái Biết.