Tiền Giang. Phần I

Nghĩ tôi tôi cũng thương tôi thương người
Lại e chúc dạ chê cười
Để thương khó tưởng những người lưởng tâm
Phân vân tại quán cơ thâm
Dấu thời đổi dấu lưởng tâm bất bình
Khiến sao khắc dạng khắc hình
Nhứt tâm Trời Phật bất bình phân ly
Cuộc đời dạ phải hồ nghi
Chắc mà không chắc phân ly tớ Thầy
Gian nan đấu để tỏ bày
Nam mô bồ-tát đạo Thầy vi ngôn
Đạo Thầy mưu vệ tử tôn
Biết nghe lời Phật sống khôn thác càng
Chưn đi huê nở hai hàng
Tóc mây đuộc đuộc vỏ vàng âm hao
Dạ sầu thương nhớ ngôi cao
Lại e dâm chúng lao xao đại điềm
Lại e dân chúng khó tìm
Lại e tôi ở trọn niềm hay không
Sau còn hai hướng Tây-Đông
Gió thời hai hướng thuận phong nhi hành
Anh em bền chí làm lành
Đời nầy nhiều việc Phật hành khó phân
Nói vầy là nói dần lân
Nói đi nói lại tỏ phân dặn dò
Thầy đà quá vảng phế đò
Lời ghi để dấu dặn dò nhớ xưa
Để dành che nắng che mưa
Ai tin bến củ đò xưa thời vìa
Tuy là tạo tác ngoài bìa
Lập thền cơ nghiệp trở vìa cố hương
Cá không ăn muối cá ương
Người không nghe Phật khó thương để đời
E bay mỏi cánh giũa vời
Bơ vơ cảnh củ lở lời dạ thưa
E đi chậm bước tới trưa
Chớ tin bến củ đò xưa mà lầm
E là e dạ mưu thầm
Vui đâu chúc đó không nhầm trí mưu
E là e dạ tư ưu
E người hửu dỏng vô mưu phước tài
Nai kia vạt móng nằm dài
May thời còn thịt rủi hoài tan xương
Chó săn cả lủ chẳng thương
Dỏng đuôi mà chạy mỏi xương nằm dài
Giỏi chi cả lủ khoe tài
Con nai trở mặt ngó hoài lủ săn
Giỏi chi sủa chạy lăn xăn
Thịt đà tới miệng dở săn nhịn hoài
Con nào cao cẳng có tài
Con nào thấp cẳng chun hoài dưới trôn
Bầy hươu luyện tập một môn
Con nai chạy khỏi hết khôn nhịn thèm
Mắc nước lông lá ướt mèm
Hụt chưn ngóc mỏ lại thèm gò khô
Con ráy da láng mun ô
Lặn nước cũng giỏi lên khô cũng dùng
Chàng ráy thiệt đừng anh hùng
Giỏi chi con chó chạy cùng khô khan
Tới đâu miệng sủa nghe vang
Ngoắt đuôi mà chạy lại mang hưởi lồn
Tầm bậy mà có tiếng đồn
Người đều dị nghị như cồn phù sa
Chẳng thương ơn mẹ nghĩa cha
Thiệt đời thiểu Phật đa ma hại hoài
Vật còn nhờ nghĩa lâu dài
Ngựa linh bỏ cỏ thương tài Tữ-Du
Dậm chưn la hét rừng thu
Cứu đường Đinh-Quí ai tu cho người
Nghĩ thôi nhiều việc tức cười
Vật còn nhớ nghĩa huống người quên ơn
Thương là thương đức thánh nhơn
Ghét là ghét kẻ phi ơn nhiếc hoài
Thương là chưởng thực lâu dài
Ghét là ghét kẻ bất hoài lời xưa
Thương người trí huệ đẩy đưa
Ghét là ghét kẻ chẳng ưa Phật Trời
Thương ông Ban-cổ lập đời
Ghét là thiệt ghét trái lời Minh-vương
Thương Thầy dạy đạo mạc Thương
Nói ra như ngựa buông cương thiếu gì
Thương đời Vỏ-hậu nhà Tùy
Ghét là ghét kẻ chẳng bì Cổ kim
Thương người lập đạo thơ nghiêm
Ghét là ghét kẻ phi kim chẳng dùng
Thương đời Ngũ-hổ Tam-hùng
Ghét là ghét kẻ chẳng dùng lời ngay
Thương người Triệu-khắc bỏ thây
Ghét là thiệt ghét lủ bây cáo cầy
Thương là thương đạo có Thầy
Ghét là ghét ăn mày ác tăng
Thương là thương đạo có căn
Ghét là thiệt ghét sải tăng chùa thiền
Thương là thương trước lòng hiền
Ghét là ghét kẻ vong tiền phế ngôn
Thương đời Đường-thất thế tôn
Ghét là thiệt ghét chưn khôn đời nầy
Thương người biết đạo ra bài
Ghét là thiệt ghét Tàu Thầy An nam
Thương là thất hiếu hửu tam
Ghét là thiệt ghét quan tham giấy loàn
Thương người trung hiếu lở đàng
Ghét là thiệt ghét xóm làng a dua
Thương người trí huệ nhịn thua
Ghét là thiệt ghét a dua Tây Tàu
Thương là thương kẻ ưu sầu
Ghét là thiệt ghét sang giàu không phân
Thương người trung hiếu bần nhân
Ghét là quan chức không phân chánh tà
Thương là thương hết trẻ già
Ghét là thiệt ghét sao mà không tu
Thương người chiếm bảng trung thu
Ghét là thiệt ghét không tu vô tình
Thương là sĩ khó một mình
Ghét là thiệt ghét vô tình tai te
Thương là thương kẻ trồng tre
Ghét là ghét kẻ không nghe đốn hoài
Thương đời Trần-Giảo lâu dài
Ghét đời Lử thị ỷ tài sát Ngô
Thương người thọ tử lăn vô
Ghét đời Vỏ-hậu sát Ngô tu-phần
Thương người trung hiếu chẳng gần
Ghét là ghét kẻ phản thần phá gia
Thương người trung hiếu nước ta
Ghét là ghét kẻ tà ma chẳng hiền
Thương người Tây trước trung tiền
Ghét là ghét hậu chẳng hiền dạ tham
Thương xưa tu chẳng cất am
Lều tranh trại núi không tham bạc tiền
Thương nay lập quốc cầu hiền
Nước thời khác nước bạc tiền thủ thân
Không có đồng bạc khó phân
Bạc thời xài bạc thủ thân công bình
Cá đâu lấy lưới vấn mình
Người đâu dạ ở việc bình sấm vang
Nở nào hiền lại nói ngang
Nở nào dử đặng hiển vang đời đời
Thôi thì hết Phật hết Trời
Hết người trung chánh hết lời thảo ngay
Làm sao biết đặng dở hay
Làm sao biết đặng vạy ngay ở đời
Làm sao tỏ rạng Phật Trời
Làm sao tỏ đặng chuyện lời hiếu trung
Còn hoài hung dử dử hung
Mấy người trung hiếu hiếu trung liêu điều
Như vầy thác ít sống nhiều
Thác nhiều sống ít mai chiều chiều mai
Nói có ba mặt sáu tay
Làm sao khỏi nắng đố ai trốn Trời
Ra công dạy đạo lập đời
Người nào đem dạ cải lời ép đâu
Phải dò đường cạn đường sâu
Không dò sao biết nẻo đâu sâu gò
Ý sao trào loạn muôn phò
Dạ sao mà dạ không dò nịnh trung
A dua múa mặt làm hung
Bất kỳ quấy phải nịnh trung không cần
Thiệt là chí thiết thương trần
Sông mê trước mặt không cần giếng tiên
Nước nhà hè ngã dạt nghiêng
Vì nơi Nam-Việt hòa phiên kết thù
Hại ai bốn chữ linh phù
Linh phù ai hại lao tù thương tây
Phật Trời xem xét gian ngay
Ngả hườn hại ngả dắt Tây bòi mờ
Bắc kinh mất nước Nam nhờ
Cũng như lập miểu phượng thờ người Tây
Nơi quấy nghe phải mới hay
Thuở xưa nhà lá trào Tây ngói nhiều
Giúp đủa như chó sủa chiều
Giúp lời mà có của nhiều ai hay
Nói bậy nghe bậy khó thay
Nói phải nghe phải biết hay biết làm
Biết ngọn sao chẳng biết vàm
Biết ăn biết nói biết làm khó chi
Không biết thiệt nhiều người khi
Biết ăn biết nói biết chi thì làm
Biết hết từ ngọn chí vàm
Từ vàm chí ngọn thì làm mà coi
Mình đánh mình khó cầm roi
Xuất tình cho biết không coi không cầu
Đây sầu e đó chẳng sầu
Đây cầu e đó chẳng cầu Tây phương
Mặc tình thương ghét ghét thương
Ghét thương thương ghét Tây phương hản
 tường
Tới đây dạ dốc bán đường
Miệng ngon ruột ngọt om đường bỏ đây
Vài trời phò hộ người ngay
Cho tôi không cánh mà bay mới tài
Thiếu chi kẻ bịnh nằm dài
Phần ai Phật định cho tài trừ ma
Rạng đền đẹp đẻ đôi ta
Đời nầy thậm khổ quỉ ma tranh hành
Ai ai khá khá làm lành
Tụng kinh nhiều tội phật hành khó tâu
Thập vương tam bảo khó âu
Biến thiên biến vạn biến đâu không còn
Nam-mô bồ-tát chìu lòn
Trốn chui trốn nhũi dầu còn tiếng sau
Vợ chồng như thể trầu cau
Nhiều vôi phỏng miệng thuốc lau cay nồng
Xứng đôi vừa lứa đẹp lòng
Cay co khúc mặc vợ chồng báo lai
Mất nước là nước mang tai
Nào hay một bước sanh hai lợi nhiều
Bán bưng mua bợ xế chiều
Lợi ít chẳng muốn lại nhiều người ham
Lợi nhiều hại nữa còn tham
Nhản tiền dục lợi còn ham lợi hoài
Trâu kia bỏ cỏ nằm dài
Người còn chẳng biết tích tài hại thân
Làm người quân tử phải phân
Ý sao quân tử phi ân tích tài
Tích đức thì đặng lâu dài
Tích tài gây họa như ngoài Đại-tây
Chừng nào hột cải lên cây
Người còn chẳng biết việc hay nói dài
Xuất tình bình phú thơ bài
Đặt để ý tứ trổ ngoài một gan
Nói ngay trong bụng tích gian
Ngặt tình thậm ngặt dạ mang dê chuồn
Một trăm mối việc đều buồn
Phật hành đọa tục dòm lồn công khai
Đây trai đó cũng là trai
Mặc tình em bậu đành ai thời đành
Chim khôn lựa nhánh lựa nhành
Gài khôn kiếm chốn trai lành gởi thân
Phật trời lòng muốn thi ân
Dục trần là tục rửa thân lên giồng
Ai ai hiệp dạ thuận lòng
Chớ như thân gái có chồng khó phân
Con ma khó dựa gần ân
Con Phật mới đặng cận thân trao lời
Dâm dục là tục trong đời
Hiệp nhản mới đặng gần Trời gần Tiên
Kinh nguyệt nhiều kẻ chẳng yên
Rửa đường kinh nguyệt cỏi Tiên hiệp hòa
Bất kỳ là trẻ là già
Huê tàn tuyết ngọt việc mà vinh chi
Dục dâm tiếng đọa thị phi
Hửu tà hửu chánh người khi thời lầm
Mang lời chê lén cười thầm
Hửu ma hửu Phật phải lầm dạ dân
Chánh tà tà chánh khó phân
Phật ma ma Phật phàm dân bất tường
Dục dâm là việc giữa dường
Chánh mà không chánh Phật tường người ôi
Dục dâm là việc tanh hôi
Nghĩ đi nghĩ lại có ngôi Phật Trời
Chẳng ai ép dạ người đời
Việc dâm là thiệt nhơ thời quá nhơ
E sạch chẳng sạch mà dơ
E dơ mà sạch lòng dơ dơ mình
Nên hư trên có Thiên-đình
Việc người người biết việc mình mình hay
Việc lạ mắt lạ khó thay
Việc quen mà sợ không ngay việc người
Việc lạ mặc sức người cười
Dựa thân cận Phật thương người biết đâu
Cười người chẳng khá cười lâu
Cười ta tháng trước tháng sau cười mình
Thân ma dựa đặng Phật tình
Tưởng đâu là để đem tình cười chê
Chưa bề kết nghĩa phu thê
Việc là trần tục rửa mê cho người
Đờn ông nhiều kẻ chê cười
Một ngàn còn lại thiếu người một trăm
Đàn bà chịu tiếng dục dâm
Một ngàn còn lại năm trăm dư ngoài
Phật Trời ra trước độ dài
Tam thinh chí thể thiểu tài thiểu sanh
Một trăm dư bảy phế canh
Thương đời nhiều kẻ khôn lanh bất tài
Bất ưu đảng hậu cười hoài
Nhơn ưu hậu hửu lâu dài phải lo
Tam thinh xuất hiện tiêu tro
Chớ đừng thấy vậy ăn no vui cười
Vui cười thiệt chẳng phải người
Người ma người quỉ vui cười chẳng lo
Chẳng xem việc thế đói no
Làm người lo bụng bụng lo cho mình
Phải lo gói gấm tình hình
Chẳng lo mắc đọa tại mình biết đâu
Âm binh làm việc cao sâu
Ngày sau Phật khiến thấy đâu thì tường
Biết thì chử dạ độ đường
Minh mông như biển khó lường bao nhiêu
Không tiêu thế cũng như tiêu
Hồn ma bóng quĩ phi diêu chẵng còn
Đổi sông đổi biển đổi hòn
Đổi Trời đổi đất núi còn nổi thêm
Đổi người hồn Phật mới êm
Đổi ngày rồi lại đổi đêm sáng ngời
Gom biển rồi lại gom trời
Gom mười tám nước gần thời một bên
Gom tuổi rồi lại gom tên
Các nơi đều đủ không nên đặt trùng
Gom tác lâu lớn mới dùng
Nước Nam dân thứ anh hùng các nơi
Lội qua lội lại mà chơi
Người đồn nhiều chổ nhiều nơi chẳng vừa
Lòng ai thì nấy lo lừa
Chê tôi tôi cũng lo vừa thân tôi
Xác phàm ai cũng tanh hôi
Sợ lầm lòng Thánh nên tôi sợ thầm
Sợ e lổi dạ mà lầm
Khó xem kiến Phật tay cầm tay coi
Xử mình thọ tội ba roi
Người đều ngó thấy khó soi chánh tà
Việc nhà xem thấy bất hòa
Dụng tâm ra dấu bình hòa vận thi
Tấm đạo vấn đạo thức tri
Tầm đạo bất vấn bất tri khoe tài
Chẵng phải thiếu việc kêu nài
Nhiều người bất trí bất tài khoe khôn
Ỹ mình trí ngử đa ngôn
Chẵng dò dạ Phật khóc khôn dạ phàm
Đạo nào xem củng chàm nhàm
Thua người rẩy ruộng ăn làm lòng ngay
Khổ chưn thì phải khổ tay
Biết đường trung hiếu giử ngay khổ lòng
Khúc ngay lai láng tràn đồng
Biết thời gom lại vào lòng hai phân
Tuy là ăn nói vang rân
Biết điều quấy phải hai phân thời vừa
Việc nào đừng nói thiếu thừa
Nói sao nói vậy phải chừa nói thêm
Đừng có nói bớt nói thêm
Tội ai nấy chịu thời thêm ở đời
Thêm bớt mắc tội nơi Trời
Nói ngay khỏi tội gian thời tội đa
Ngó thấy người sống hôm qua
Bửa nay người thác lầm ma làm Trời
Phải xét ngay vạy ở đời
Sống mà cũng phãi thác thời cũng hay
Lẩn thẩn ngày tối không hay
Luội đuội thảng mãng năm nay hết rồi
Lao xao lo bạc một hồi
Lảnh bài điểm chỉ cổi rồi việc Tây
Lo ăn mà chẳng đủ thay
Kẻ đủ người thiếu đòi nay lo hoài
Không ai lo trí lo tài
Lo ăn tới chết nằm dài hết lo
Người còn lo đói lo no
Đời nầy thát dạ lại lo làm giàu
Ý sao người chẳng ưu sầu
Ngồi đâu nói chuyện làm giàu thiệt hay
Đường sanh đường tử tên bay
Cực là thiệt cực thương thay hai đường
Chẳng lo quân nhược Thần cường
Người nào dạ muốn một đường theo Tây
Thác rồi cũng nắm hai tay
Cũa tiền để lại con Tây nó xài
Con Nam lo việc lâu dài
Vọng đông tứ đại cầu tài giỏi hay
Chử miệng liệu biện theo tay
Miệng đâu chử đó như Tây bây giờ
Hai họ có một bàn thờ
Ngày sau bá tánh vật vờ xử tiêu
Phật Trời cỏi thọ thăng siêu
Huờn phàm tác sự tâm Nghiêu Thuần tình
Vị đoan vị thị tạo hình
Khai tâm xuất khẩu ác tình thiện tâm
Khai khẩu phá thạch phá lâm
Khai khẩu chánh sự loạn tâm nan hình
Nhơn bất chánh gia bất bình
Tâm nhi bất chánh sự hình bất an
Vi lương nan vi thiện nan
Vi nhơn ác vị vị nan loạn tình
Minh chánh đắc vị gia bình
Quốc vương an trị dân tình thuận ngay
Cũa muôn luồng gió cũng bay
Thác rồi củng để hai tay xuôi mình
Để đâu củng chẳng cải hình
Sống thời tranh đấu thác tình đem theo
Dầu mà cúng kiến mấy heo
Hồn không ăn uống còn theo Diêm-đình
Vong tồn hiếu nghĩa tưởng tình
Hai ngôi còn xử việc mình dương gian
Phước thời hồn phách đặng an
Tội thì chừa lại dương gian hưởng phần
Noi theo Thánh đạo dò lần
Phàm trần nói việc Phong-thần ít tin
Mấy khi có Phật giáng kinh
Linh thời tại ngả bất linh tại tình
Anh em xét lại trong mình
Việc nào tôi để bất bình hỏi tôi
Phật Trời thì ở cao ngôi
Cỏi trung tôi ở biết tôi tầm khùng
Ngày sau các nước không mùng
Nghỉ ngơi có chổ chung cùng có nơi
Nam nữ bất đồng ăn chơi
Bất cọng nhứt tịch phạm nơi loạn tình
Thất tuế bất cọng sự bình
Đời nầy loạn ngử loạn tình loạn tâm
Nam nữ bất đắc loạn thâm
Di-Đà Thánh giáo minh tâm kế truyền
Bây giờ nói vậy người phiền
Nói theo đàng điếm bạc tiền người ưa
Người nay muốn ở theo xưa
Theo nay thì thiệt nhiều ưa mới vầy
Đau không ngớt thác không chầy
Liên mê cặp bịnh nhiều Thầy không căn
Thiệt đời bán chử mà ăn
Ngày sau không có thi văn thi tài
Phật sanh Trời đẻ lâu dài
Sung sướng sanh tệ học tài giết nhau
Ngày sau không có bịnh đau
Thuốc chi không có lo ăn lo làm
Quân lính bất tập mai hàm
Phò vua phò Tướng lo làm việc quan
Nước nào một lệ ở an
Lúa gạo không giá giàu sang dư hoài
Nước nào lúa gạo đủ hoài
Nhà nào cũng đủ nối dài niên niên
Lúa gạo không giá bình yên
Ngọc Trời mua bán tội riêng bất bình
Nước nào ăn nấy thiệt tình
Vật nào mua bán công bình có phân
Không giá cao thấp sự tân
Vật nào Phật định bình phân một lần
Bán mua không có rần rần
Người thời đông đảo phân trần êm ru
Không người nghèo khổ hạ ngu
Làm quan mướn lính chí tu tỏ lời
Cha mẹ Trời Phật giúp đời
Giỏi chi thân quỉ khoe lời khôn ngoan
Tỏa tình viễn thế loạn ban
Cải chi nhiều lẻ đa đoan nhiều bề
Loạn ban đa sự bất tề
Chi bằng giả kẽ vụng về thời hay
Trào loạn khôn đắng không cay
Chi bằng giả dại ai hay khôn lòng
Đá đâu nổi trắng giửa đồng
Người không noi dạ noi lòng lên non
Vượn còn chuyền nhánh nưng con
Vịnh cây hái trái nương non thanh nhàn
Oan oan tội xóm tội làng
Con sâu nó hại lở làng trách canh
Để chi thấm nước hôi tanh
Đổ đi khuấy mắt thấp canh rầy hoài
Chẳng lo tranh phép tranh tài
Tranh ăn mà hại khổ hoài không êm
Một mình đánh đuốc đi đêm
Soi hang thấy cá nằm êm một vùng
Chờ khi gặp nước rữa bùn
Thảnh thơi mặc ý lôi cùng các nơi
Nói nhặt rồi phải nói lơi
Từ nay sắp tới thảnh thơi có gì
Ai dè là việc lạ kỳ
Khi không Phật khiến Tây tùy qui Tây
Tây vìa người cũng không hay
Đừng sanh dạ dữ mắng Tây bây giờ
Khiến nên hai nước một thờ
Ai tham để tội một giờ gươm linh
Gươm Thần xử tội phân minh
Xử truyện xử sách xử kinh cho người
Bạc muôn mất hết tiếng cười
Lời tôi còn để cho người xem coi
Ví dầu bạc nén vàng thoi
Vàng thoi sợ hết lời coi để đời
Mười tòa nhà ngói không lời
Sao bằng tích đức tiếng đời đồn vang
Người hiền mắc chử gian nan
Hết cơn bỉ cực hiển vang trọn đời
Tham chi tiền bạc dục lời
Lâm nguy Trời khiến hết thời tiêu tan
Người giàu mang chứng nói ngang
Người quan mang chứng nói sang trên đầu
Nói hơi ba bốn từng lầu
Người nào cũng nói trên đầu người ta
Không lòng tức tối dò xa
Mà tri tội phước Phật ma ở đời
Biết tội biết phước biết Trời
E vinh e nhục e lời cười chê
Nói vinh e có lời quê
Nói phải e quấy khen chê cười thầm
Nói vầy e chổ lổi lầm
Nói thời phải nói không nhằm phải phân
Phật cho nói việc nghĩa nhân
Dầu mà lầm lỗi cũng phân rõ ràng
Cũng như ứng thí viễn tràng
E thi không đổ sau tường trí ngu
Dầu lâm sĩ nhục thôn phu
Đặng không một hội trung thu khoa nầy
Chấp tay niệm Phật vái Thầy
Công linh đèn sách hội nầy nhục vinh
Bắc địa dỉ chí Nam kinh
Văn chương đèn sách công linh ra tài
Bấy lâu đăng quả thường hoài
Hội nầy Phật dở văn tài tranh công
Bạc rồi rồi bạc hết mong
Hội nầy Trời Phật đền công văn tài
Thầy tôi Trời Phật dạy hoài
Thầy người chưa biết văn tài thể nao
Việc sau chưa biết làm sao
Chừng nào mở hội thấp cao thì tường
Nên hư hai lẽ đạo thường
Cầu sao gặp hội đăng đường phò ban
Cầu cho gặp hôi hiển vang
Bì chi những kẻ dọc ngang thiếu gì
Việc nào người cũng phân bì
Làm lành người chẳng thương vì ghét thêm
Thiệt người dạ giốc ngủ đêm
Ba quê dốt nát thêm ngủ ngày
Mười chuyện dạ muốn gây ngầy
Người không nghe đạo lời Thầy dạy xưa
Thác thời nương gió nương mưa
Sao người chẳng nhớ người xưa chút nào
Tiếng xưa có kẻ ra vào
Sao nay dạ nhớ hổn hào không quên
Nói gần gần lại một bên
Nói xa xa lắc không quên lời nào
Nói rẻ con đẽ không vào
Nói mắc con bắc chổ nào lóng nghe
Văn chương sao chẳng trồng tre
Chẻ tre nghe lóng không nghe lời Thầy
Sử kinh Trời Phật để bày
Dấu đâu mà mất trách Thầy không phân
Đại phú đảng mạng sự tân
Tiền tài ám nhản lụy thân bất tồn
Vi phú bất nhơn lụy bồn
Hậu lai thậm tội bất tồn huờn thân
Chổ nào sách vở rân rân
Phân đâu phân đó không phân Phật Trời
Phật tùng nho giả xuất đời
Lập tự ký ngử để lời đâu đâu
Các phần kỳ đạo một câu
Thọ trì tam giáo biết đâu là tình
Sử kinh ý chẳng để hình
Nên không thấy Phật phản tình vong ngôn
Để chử thiên địa càn khôn
Không nghĩa Trời Phật vong ngôn Phật Trời
Tiếng nói xông khói để đời
Người còn mở miệng kêu Trời làm chi
Phật Trời thượng cỏi chiếu tri
Kêu Trời kêu Phật làm chi không cầu
Đời nầy loạn đít loạn đầu
Làm sao gở đặng dạ sầu cho xuôi
Cơn buồn cũng có cơn vui
Gấp đi nước ngược nước xuôi khó gì
Nước ngược dựa bực chèo lỳ
Nước xuôi thả rộng khỏi tùy khúc sông
Bắt con bươm bướm kề ong
Cổ Thiền vạn-vọng vội trong thơ kỳ
Thánh cổ ngôn giáo dạ tùy
Trông cho hết tối minh kỳ lai kinh
Lịnh truyền đăng chúc bình minh
Xem hai con mắt đẩu tinh chói ngời
Có khi tối đất sáng Trời
Hạ trần phước đặng đổi vời thượng thiên
Con chung khác dạ con riêng
Tử giai kỳ tử như nhiên con Trời
Giấy bắc cắt dạ để lời
Ai muốn cắt nghỉa con Trời cắt thêm
Phải thời cho đó ngủ đêm
Coi bề không phải cho thêm ngủ ngày
Ngủ riêng chung ngủ mà rầy
Sợ e người đạo có Thầy ngủ quên
Không Thầy đố mầy làm nên
Có Thầy người ngủ quên tên quên ngày
Ai kêu thức dậy mà rầy
Cha mẹ giận bỏ cho mầy ngủ luôn
Biết ngủ biết thức lụy tuôn
Thức rồi nhớ ngủ ngủ luôn bỏ mình
Thức thời phải thức tâm tình
Nghĩ xưa sử truyện như mình đặt đây
Đặt chử ngôn ngử thì hay
Tôi nay đặt nghĩa sợ nay không bằng
Tử viết học một con rằng
Học nghĩa tử viết lý hằng Thánh nhân
Biết sao cho phãi mà phân
Người dưng một dạ thị thân đá vàng
Tôi nay lời nói sang đàng
Đầu xóm một tiếng cuối làng một câu
Hay là hay thiệt ở đâu
Tôi đây giận lúc con trâu không thèm
Người say người nói chèm nhèm
Tôi say tôi nói như hèm mắc mưa
Tôi say nhiều kẻ chẳng ưa
Say mà nói gió nói mưa ghét hoài
Văn hay chẳng luận đọc dài
Tôi đây văn dở nói hoài nghe chơi
Nghe thiệt người thiệt mệt hơi
Nghe chơi cũng có nghe chơi thiếu gì
Nay đà tới giấy qui kỳ
Sao chúa ngó thấy việc gì sanh lai
Tôi đi lở cẳng đạp gai
Đau mình mình lể có ai lể dùm
Mướn đất cày cấy làm hùng
Người e mắc điếm không dùng thì thôi
Thấy tôi đói khó nổi trôi
Người e đàng điếm lòng tôi giực đồ
Rủ nhau xuống tắm ao hồ
Nam mô di Phật giục đồ mặc ai
Vái Trời qua khỏi nạn tai
Coi đời cho biết lòng ai trung thần
Lòng tôi tiền bạc không cần
Tôi cần nhơn đạo cho gần Thánh Tiên
Tuy là lời nói khùng điên
Trong lòng tưởng thánh tưởng Tiên không lìa
Tuy là ra ở ngoài bìa
Ruột tầm cắt để không lìa chốn xưa
E người đem dạ đẩy đưa
Lòng tôi như thể lưới thua nụ rồi
Hai ngán giáp lại mấy hồi
Có không kéo rút cho rồi nước quay
Trời khiến đặng cá thời may
Không thời dặc lước chở ngay về nhà
Cũng không trở lại Mỷ trà
Đất Trời tôi ở tôi mà vìa non
Nói rồi có vợ có con
Việc đời không có lên non tu trì
Vợ con ở lại biên thùy
Theo tôi thì phải tu trì đừng than
Không đời thì cũng không an
Không đi ở chốn dương gian không còn
Vợ con nhiều dạ hao mòn
Không đi không ép dạ còn thở than
Còn lo đói khó gian nan
Dạ tôi không thở không than một lời
Nguyện theo Trời Phật Phật Trời
Đói đi khuyên giáo đở thời chớ than
Chẳng thuận lòng dạ chẳng an
Còn đương than thở thở than không chừng
Ngó lên bảy núi thấy rừng
E người dạ ở không chừng chỉnh ghê
Chổ nầy nói việc phu thê
Nói bề phụ tử khen chê ở đời
Nói ra khoát hết nhiều lời
Chừng nào ngó thấy Phật Trời thời hay
Thiệt tôi hết dám nói ngay
Nằm co mà chịu khoanh tay mà ngồi
Nói ra rầy rạt một hồi
Việc nào nói lại khó ngồi tiếng đau
Vận nghèo phải chịu biết sao?
Thiệt nhiều lời khó như đao cắt lòng
Sống thơm danh tiết phụng rồng
Thác thời huờn thổ thây đồng đôi thây
Mới rằng dạ thảo lòng ngay
Ở đâu thân cũng đắng cay hai bề
Thân sao thân quá thằng hề
Quá thân đày tớ lập tề ai nghe
Thiệt tôi miệng ngọt răng ke
Nói ra ai cũng không nghe không vừa
Chê tôi nói thiếu nói thừa
Trời cho răng trắng nói vừa hay không?
Ngọt thời nói việc minh mông
Lạt thời dẹp lại tôi không biết gì
Nghe thời nói việc dị kỳ
Chẳng nghe hỏi lại việc gì biết đâu
Chẳng dò lòng Phật cạn sâu
Làm sao người biết đâu đâu mà tường
Khó người ăn ở phi thường
Nửa chừng muốn dứt nẻo đường vào ra
Tới Phật đối nại dang ca
Người khôn biết chuyện tới ta làm gì
Thương người thượng trí bất tùy
Thương thời bất luận bất kỳ gần xa
Tôi rằng còn lịnh mẹ cha
Tử bất quá phụ thiên nha địa tình
Tôi đâu dám việc lộng tình
Khiến sao hay vậy loạn bình Phật phân
Tôi người dân thứ thứ dân
Dám đâu nói việc cân phân tội người
Đắng cay cay đắng miệng cười
Vui chảy nước mắt thương người loạn tâm
Như cờ túng nước pháo thâm
Ngựa qua chẳng kịp chốt đâm tướng mình
Trách cha dưởng hổ bất bình
Nằm đêm nghĩ lại trách mình dưởng nhơn
Trách ai dạ ở chẳng phân
Ăn trái đem dạ phi ân mé chồi
Linh đinh sống dập gió dồi
Chừng nào kiếm đặng chổ ngồi ngày xưa
Giúp cơm giúp của chẳng ưa
Ưa người giúp dạ quì thưa thẹn thùa
Ỷ đông đem dạ hầm hùa
Thời hưng ai nói bây đùa như cơm
Đồ dơ hửi lại thúi thơm
Hại chi một bữa quảy đơm tan tành
Ông xưa dạy việc làm lành
Nay người cất bữa sao đành người ôi
Bà xưa dạy việc làm tôi
Nay người phá hết các ngôi chùa chiền
Biết sao lòng Phật không phiền
Gươm treo trước án dử liền thác sau
Trái mắt biết ngó nơi đâu
Làm người ơn trọng nghĩa sâu chẳng màng
Loạn sao loạn hết xóm làng
Bắt cầu đường củ mới đang mới đi
Cầm ve uống rượu không ly
Tuy không thấy mặt lời ghi nhớ hoài
Việc lành bắt chước lâu dài
Bắt chước việc dữ có tài cán chi
Tận tình giác giáo thị phi
Chỉ vìa đường củ không đi mở hoài
Đường củ tuy vắn mà dài
Đường mới mưa nhớt trợt hoài khó đi
Rừng nho biển Thánh họa di
Đường nào có biết có đi thời tường
Nhiều nẻo lắc lẻo mối đường
Đố ai biết đủ tỏ tường các nơi
Con ghẻ mắt ghẻ chơi vơi
Con ruột chạy tuột các nơi hỏi gì
Chữ mà không nghĩa khó kỳ
Nghĩa mà không chử dể gì ở đâu
Muốn cho chử nghỉa một câu
Chử đâu nghỉa đó lý sâu đem vào
Hư nên chưa biết bửa nào
Bây giờ thấy việc hổn hào chỉnh ghê
Người biết sợ lổi không chê
Kẻ dại không biết cười chê nhiều điều
Trong lòng xao xiến như rều
Ngoài miệng ham nói nhiều điều thì hơn
Nói thời không tiếng nghĩa nhơn
Tới đâu khoe giỏi nói hơn nói nhiều
Đau là đau nhớ Ngư Tiều
Sầu là sầu nổi nói nhiều không hay
Hay nói nhiều nói việc nay
Mười người không thấy nói ngay lời nào
Nói ngay người chẳng ngay vào
Nói hung nói dử người nào cũng ưa
Chê Phật rằng nói gió mưa
Người nay mà nói việc xưa sao nhầm
Thấy nói trong bụng chát ngầm
Ghét mà không nói giận bầm lá gan
Nói xuôi ghét kẻ nói ngang
Người ngay thì ghét người gian không vừa
Nước dơ dể lọc khó lừa
Đố ai ở đặng cho vừa lòng ai
Đặng lòng gái mích lòng trai
Đố ai gánh đặng hai vai cho đồng
Xấu vỏ cho tốt cái lòng
Tốt vỏ mà xấu cái lòng mà chi
Phần trai có học văn thi
E trai chẳng học lời khi đầu đàng
Nam trung ai nở giết chàng
Nử tà ai nở cho đàng ngọt ngon
Thơ đề mới biết điểm son
Bằng không chử dạ mấy con không còn
Cha tu con máng bị tròn
Chín oai không có Saigon bể om
Ngồi buồn ngó nước lom lom
Mùa xuân nước chảy bể om nào ngờ
Ngã ba có cất nhà thờ
Tại voi lộ lở thượng cờ chiêu an
Đâu đâu giảm bớt tham gian
Ba làng kế cận ở an nhiều người
Cứu cho cận ý chín mười
Ngọc trầm để đó cứu người dã dân
Vọng cầu Trời Phật tỏ phân
Mở lòng rộng rãi nhơn dân hưởng nhờ
Hiệp đồng trung nghĩa nhà thờ
Thương bầy con dại đức nhờ mẹ cha
Thiệt đời con quỉ con ma
Nhờ ơn Trời Phật mẹ cha thứ tình
Cứu trong bá tánh an hình
Cứu tâm cứu tánh đắc bình hiếu trung
Nghe rồi còn dạ dử hung
Mẹ cha phân xử si lung tuyệt phần
Ai ai định táng an trần
Chẳng nghe giáo hóa tiệc phần tiểu tang
Nghe ngay người phãi bỏ gian
Nghe trung bỏ nịnh mới an phận mình
Phật thương bao nở ép tình
Dục gian bị hại sửa tình tùng ngày
Bỏ hung bỏ dử mới hay
Cải tà qui chánh lòng ngay để đời
Tu nhứt kiếp ngộ nhứt thời
Khuyên người lòng khá nghe lời tôi phân
Dầu mà mấy kiếp bất nhân
Nay nghe lời Phật lành thân vẹn toàn
Bấy lâu bịt ngỏ lấp đàng
Nay tôi chĩ lẻ tỏ tàng người nghe
Chẳng nghe quần áo rách te
Cửa nhà tan nát không nghe chẵng cầu
Cải tà thì khỏi tội đầu
Bằng không qui chánh thãm sầu ba năm
Tu sao chê việc dục dâm
Đừng lòng hảm hiếp tội thâm bất đồng
Nặng tội là gái có chồng
Lấy trai phản dạ trở lòng ra ma
Đờn ông lấy vợ người ta
Hai người nặng tội quỉ ma hai người
Bất cấm dâm dục vui cười
Không sanh không đẻ không người có chi
Phật Trời an tại cung ly
Xem hàng Phật-tử cung ly thiếu gì
Ai cấm dâm dục lạ kỳ
Trung thì làm Phật nịnh thì làm ma
Trai gái có mẹ có cha
Theo không đéo giỏi quỉ ma dị thường
Phạm tội điều luật Tổ đường
Chọc nhau nói chuyện qua đường lòng ma
Đem lòng muốn vợ người ta
Loạn tâm nhơn thế quỉ ma tại lời
Nan nan khổ khổ người đời
Xuất ngôn vô độ thiệt lời quỉ ma
Tiền đường cổ Thánh xét ra
Càn khôn đại đạo quốc gia chẳng vì
Đời chế nhiều việc lạ kỳ
Không đền thủy thổ tu trì qui Tây
Tôi sợ nhiều kẻ qui thây
Chinh-Đông phạt Bắc qui Tây nhiều người
Tôi nói tầm bậy người cười
Quốc-vương đền trước nên người tu sau
Có công trận có ơn sâu
Không công không trận tu đâu cho thiền
Tôi nói anh em hờn phiền
Đời nầy tu bạc tu tiền biết chi
Nói ra nhiều kẻ khinh khi
Không nói thì cũng ngu si như người
Tôi e tôi khóc người cười
Tôi cười người khóc trả mười vay ba
Mực Tàu nẻ thẳng hôm qua
Bửa nay nẻ lại đứt ba khúc rồi
Thân sao nhồi nhả nhả nhồi
Xây lưng lấp mặt mình ngồi trơ trơ
Mã nằm đầy đất ngó ngơ
Thác già hay thác trẻ thơ không sầu
Chẳng nhớ thiên tuế hồi đầu
Trung nguơn ngũ bá chẳng sầu hạ nguơn
Một trăm quá vãng còn hơn
So le bá tánh thiểu nhơn tri hiền
Mưu quân trí chúa đừng phiền
Loạn ban tri thức nhơn hiền trí mưu
Vỉ kỳ đạo vỉ kỳ ưu
Tam hiền Tứ Thánh vỉ mưu loạn bình
Nay tôi lo liệu một mình
Phật Trời bao nở dứt tình người ngay
Tôi dầu danh chiếm đài mây
Ơn xưa lo báo nghĩa nay lâm đền
Cầu Trời cơ nghiệp vững bền
Độ cho tỏ rạng điện đền chúa tôi
Nhiều người chê đạo tanh hôi
Phật Trời cứu độ lòng tôi lo đời
Muôn binh giúp sức trợ thời
Trung quân ái quốc độ đời tinh minh
Ngôi nào cũng có âm binh
Du Thần du Thánh cao minh chứng rầy
Tôi trung Thầy để lòng Thầy
Tôi mà gian nịnh xử rày thân tôi
Để chi thân thể tanh hôi
Chịu nhơ hai tiếng than ôi nhiều lời
Chẳng thà thác phức mặc đời
Sống mang tiếng đục sống đời làm chi
Phàm trần nhiều tiếng khinh khi
Phật Trời soi xét chiếu tri phận mình
Chẳng thà thác xuống Diêm đình
Sống ngồi dương thế mộ mình tiếng nhơ
Sống cho tỏ rạng tài thơ
Sống mà mang tiếng bụi nhơ làm gì
Người nào ăn ở dị kỳ
Làm sao biết đặng việc gì lo toan
Tuy là nhựt nguyệt lở làng
Khôn soi chậu úp cũng mang tiếng đời
Tôi kêu Trời hởi ông Trời
Phật ôi bà Phật xét đòi cho tôi
Dấu mà dấu mất thời thôi
Dấu bài tỏ dấu thương ôi phận mình
Trước xưng Nguyễn-Thới Trần-Thìn
Thới Thìn hai chử dọa hình ngần ngơ
Trách ai dạ chẳng phân thơ
Làm cho tôi chịu ngần ngơ nhiều lời
Biết thời thời để cho đời
Không thời người phải để thời cho tôi
Đức bạc bạc đức thời thôi
Để tôi chử dạ dạ thôi cho người
Chử dạ dạ chử chín mười
Người không chử dạ thời người khó phân
Cải mà không lổi là ân
Cải nay mà lổi khổ thân ở đời
Ai ai xưng cũng con Trời
Mình tôi chử dạ cải đời con Tiên
Tuy là Phật khiến hòa Phiên
Phiên hòa mới đặng bình yên nước nhà
Xét đâu xét đó thiệt thà
Xét qua xét lại tôi mà không tin
Vận nghèo để chử làm thinh
Chừng nào gặp hội đao binh thì tường
E là họa dậy mịt đường
Tôi nào muốn khổ phân tường mà nghe
Xem rồi niệm Phật vắng hoe
Việc đời thấy khổ nói nghe dạ buồn
Việc đời lừng lựng luôn tuồng
Xem qua xét lại dạ buồn ngày sau
Ngồi đây thấy việc ở đâu
Khổ đà chí khổ đâu đâu không dè
Khổ nầy khổ tới sau hè
Khổ thêm trước mặt không dè khổ sâu
Lo khổ là lo ở đâu
Tới chừng thấy khổ khổ âu tung bùng
Khồ nầy là khổ vô cùng
Tới chừng thấy khổ ùn ùn đi đâu
Khổ trước là khổ bịnh đau
Bất đắc kỳ tử biết đâu làm lành
Khổ nầy Trời Phật ngài hành
Khổ đà thấy khổ không lành rách thêm
Khổ đời nhiều việc chẳng êm
Thêm thêm bất thiện khổ thêm cho hoài
Khổ sao thấy khổ nằm dài
Đói ăn không đặng khổ hoài mà no
No ngoài trong bụng không no
Lo hoài trong bụng không lo đói hoài
Không ai mượn kẻ kêu ngài
Phật Trời sở định phép tài người kêu
Ngồi buồn nhớ việc trớ trêu
Ngọn đèn dầu tắt vụng khêu tại mình
Phật Trời dạy bảo hết tình
Dậm chưn chắt lưởi tức mình nỗi chi
Thuở xưa Phật lập trường thi
Chư văn hội thí tu khi tức mình
Trí nhơn ẩn chí tu rình
Dò theo ý Phật chử tình mà tu
Tu mà riêng ý tu ngu
Phật tu huờn Phật riêng tu huờn tà
Miệng niệm Bồ-Tát Di Đà
Trong nhà hết gạo hỏi mà của đâu
Bắt Phật mà với khó âu
Trong nhà chẳng niệm niệm đâu ngoài đàng
Gọi rằng tu đọa chàng ràng
Nôm người rách hết cá càng thảnh thơi
Chẳng biết dọ ý thăm hơi
Xem đời đặt để nói chơi mà cười
E người chẳng phải làm người
Nói phật người lại chê cười nói ma
Người biết nghĩa lý cắt ra
Tôi Phật Phật chịu tội ma ma tường
Lêu lêu mắc cở giửa đường
Không dám ngó mặt cho tường con ngươi
Phước thời gặp phước tốt tươi
Đường dài giông gió dể ngươi mà lầm
Trăm năm Khổng-Tử mưu thầm
Một muôn tri nổi sợ lầm bửa nay
Lầm là lầm vạy lầm ngay
Lầm ma lầm quỉ ai hay lầm Trời
Lầm là lầm kẻ ở đời
Tôi không lầm Phật lầm Trời người ôi
E người lầm chúa lầm tôi
Lầm tiền lầm bạc lầm ngôi Phật Trời
Lầm cuộc Phật dạy ở đời
Lầm ăn lầm nói lầm lời Thánh Tiên
Lầm việc sỉ nhục Tây-phiên
Lầm đường ngồi đứng chẳng kiên Phật Trời
E lầm Phật nói cải lời
Trở lòng dạy Phật thiệt đời lầm tôi
Tay xách ấm nước đang sôi
Tích đâu để đó thương ôi nước trà
Vẻ khôn vẻ dại rừng già
Ra đời trăm dấu ghét mà chẳng coi
Việc lành người chẳng săm soi
Dấu xưa đem lại không coi dấu nào
An nam con chú bên Tàu
Ra tài dao bảy dạ vào búa tay
Nghề vỏ người thiệt tài hay
Bưng mâm bưng nước giỏi nay lạ lùng
Chê tôi là đứa tầm khùng
Tức mình nhiều chổ nói cùng nhiều nơi
Đặt vè buồn nói nghe chơi
Khỏe thời nói nữa tốt hơi nghe hùng
Nghe biết ông Thới tầm khùng
Khùng nói tầm bậy ai dùng nói nghe
Phật còn mắc điếm râu que
Huống vua chi khỏi tai nghe lời xàm
Lao ngọt dọn miệng nhổ đàm
Đặng cho tróng cổ lời xàm nuốt vô
Thuở xưa trào quốc khó phô
Trào nay ngồi thế nam mô coi đời
Nịnh thời cũng chẳng nghe lời
Người trung cũng chẳng khen thời người
 Trung
Trong ruột biết kẻ hiền hung
Trào ai mình nói nịnh trung hại mình
Niệm Phật tu chí giử mình
Tự nhiên nó hại thình lình chết tươi
Giử mình chớ khá dễ nguơi
Dụng mưu việc bậy chết tươi không ngờ
Họa phước ao ước vật vờ
Phước thì may gặp họa chờ sau lưng
Làm dử gặp họa thời ưng
Làm lành gặp họa vì chưng Phật dày
Hai đường họa phước chờ ngày
Phước thời phước chí họa rày họa lai
Tôi rằng xưng hị cầu khai
Thấy nay huê nở e mai huê tàn
Tôi đi coi thấy cùng đàng
Tầm sư học đạo viển tràng gần xa
Tầm niềm của Khổng vào ra
Trường nay may gặp hôm qua lở rồi
Khiến nên trong dạ bồi hồi
Lo lần việc tới việc rồi đã qua
Thương đời Trời Phật quỉ ma
Phước thời Phật độ quan tha mình nhờ
May thời vô đặng tới bờ
Rủi thời hồn phách vật vờ giữa sông
Anh em thôi đã hết trông
Họa là trời gởi biển đông thình lình
Phải lo mà độ phận mình
Độ người thì khó độ tình chánh minh
Phép Trời phép Phật thời linh
Lòng người chẳng tưởng chẳng tin sao thiền
Người giỏi người trách người phiền
Phật Trời tuy ở xa miền gần đây
Người chê Trời Phật không đây
Phật Trời ở dựa bên Thây xử mình
Chẳng lo mà độ thân hình
Độ người a lại độ mình khen hay
E là giỏi độ bửa nay
Ngày mai sợ khổ độ thây của mình
Độ giỏi thời độ trị bình
Loạn nầy sao để Thiên đình định phân
Phật Trời thì độ nhơn dân
Nhơn dân không tưởng độ phân chổ nào
E là dối Phật quỉ vào
Độ cho biết độ chổ nào chánh minh
Niệm Phật sợ quỉ sợ tinh
Niệm Phật bất chánh ma binh bước vào
Phật Trời chưa độ chổ nào
Người xưng độ giỏi hổn hào lổi chăng?
Độ thờ độ uống độ ăn
Nói độ làm phước phước căn chổ nào
Độ thời răng kẻ hổn hào
Độ mà không dạy chổ nào độ ma
Phật độ là độ người ta
Tuy là chung cuộc độ xa hai đồng
Phật độ độ biết trong lòng
Phật Trời cũng độ bao đồng cho dân
Phật độ dạy nghĩa dạy nhân
Phật cũng độ bịnh độ phân chánh tà
Phật độ thảo thuận hiệp hòa
Độ ngang độ dọc phật mà độ đâu
Phật độ cho mất con trâu
Tam thinh xuất hiện đâu đâu giử mình
Tới đó biết việc bất bình
Độ người ai lại độ mình cho xuôi
Độ là độ tối độ đui
E người độ chẳng đặng xuôi thân người
Độ hay khen giỏi vui cười
Chẳng biết mà độ thiệt người không phân
Học mà độ vải phi ân
Độ người chẳng biết độ thân vô tình
Học thời cũng tốt cho mình
Chẳng học cũng tốt ép tình chi ai
Biết thời biết hậu tri lai
Chẳng biết cũng tốt ép ai mà rằng
Đừng chê tôi nói cằn nhằn
Nom na lộn xạo sao bằng sách in
Học thời tâm tánh thông minh
Chẳng học e dạ u minh bất tường
Cho người ăn ngọt như đường
Ham ăn cháo lú phố phường khen ngon
Đường cát xôi nước viên son
Cháo bồi khen ngọt khen ngon húp hoài
Để lo chơn hớn chơn hài
Chẳng lo học đạo lâu dài độ thân
Lo đời từ tấc từ phân
Mà chưa tỏ rạng nghĩa nhân chỗ nào
Thấy tỏ nhiều chổ hổn hào
Khoe mình rằng giỏi chổ nào biết hơn
Biết hơn để đó biết hơn
Tôi dầu nói việc nghĩa nhơn giận thầm
Vàng mười dạ chẳng muốn cầm
Đem cho người phải chẳng nhằm để đâu
Lầm lừ chử lổi từ câu
Sơ phòng nói vậy biết đâu lổi mình
Lổi trong bụng lổi ngoài hình
Lổi nhơn lổi thể lổi tình biết đâu
Cắt ruột ruột đứt ruột đau
Ruột người không thấy lại đau ruột mình
Thấy sao đối ngử đậu hình
Tình sao không thấy đậu tình nói chơi
Như vầy một ngả một nơi
Kẻ Nam người bắc ai chơi với mình
Trường nầy thi tánh thi tình
Thi trung thi hiếu một mình thi đâu
Cầu Trời khẩn Phật cao sâu
Dạy tôi cạn lẻ thi đâu một mình
Trường thi hội Phật Thiên-đình
Cầu linh án quốc cầu tình an thân
Biết thời để biết người phân
Tôi đây lo nghĩa lo nhân biết gì
Nước bịch lòng phải nương tùy
Nhiều người ăn nói dị kỳ khó nghe
Nói sao như thể cánh ve
Nói phải người chẳng biết nghe vào lòng
Binh Tây còn khắp giáp vòng
Cải Phật mà độ độ còng ngục môn
Trường óc xưa độ người khôn
Độ đời qui thống nhứt môn Phật Trời
Con ai mà dám cải lời
Thầy còn độ đó ra đời độ đây
Nói vầy chưa biết vạy ngay
Chừng nào Phật khiến cho đây độ đời
Đó đây đây đó cạn lời
Tội ai nấy chịu Phật Trời vị ai
Bây giời nghỉ độ chông gai
Độ người người lại độ ai chê mình
Phật thử cho biết ý tình
Độ người cho biết độ mình hay hơn
Việc nào chẳng bằng nghĩa nhơn
Độ mình theo Phật hay hơn độ người
Dở tủ ngó thấy vàng mười
Màu xem như nghệ mà người còn chê
Vàng nhuộm vốn thiệt người quê
Chế nhiều chế ít u mê vỏ vàng
Một cục lăn lóc giửa đàng
Người nào có ý biết vàng thời coi
Tèm lem tuốt luột khó soi
Bùn lắm ngoài vỏ khó soi ruột ràng
Trong ruột đặc cứng ro ràng
Trao dồi tỏ rạng thiệt vàng để xem
Cơn nghèo đói rách tèm lem
Bây giờ xinh tốt chị em lại dành
Chim con cắt cớ ra nhành
Gió giông một phút tan tành biết đâu
Nương cây ẩn bóng ngồi câu
Đừng ngồi ngoài mẻo bực sâu lở ầm
Chẳng phe theo kẻ ăn nằm
Cũng bề chài lưới mưu thầm quăng câu
Lo đâu mới biết việc đâu
Phật Trời định ý cạn sâu cho mình
Lọng ngôn cuồn ngử bất bình
Phật Trời cho kẻ cái hình thả trôi
Người nói thác mất rồi thôi
Sợ đường tội phước than ôi khổ nhiều
Kẻ lo mua cá chợ chiều
Người lo củi lục để nhiều chợ mai
Kẻ lo gánh nặng hai vai
Người lo bẻ quế bẻ mai cho rồi
Nói ra nổi giận khó ngồi
Mà còn nhắc chuyện nhửng hồi đi tu
Đi tu rủ lượm mù u
Chờ khi tối lửa đập u nấu dầu
Tưởng đâu cầu Phật dể cầu
Thức thân loạn thể đập đầu chưa xuôi
Niệm Phật dậm tới bước lui
Ỷ mình rằng giỏi niệm xuôi việc rồi
Dạ mong lên ngựa mà ngồi
Chưn đi hỏng đất thấy rồi người ôi !
Chẳng bì Thiên-tuế làm tôi
Dạ mong Đổng-Trác châu ôi quân thần
Gia phú phá hại gia bần
Mà còn nhắc thở theo Trần làm tôi
Tôi nhắc nhiều việc châu ôi
Nhắc đi nhắc lại giận thôi nhắc hoài
Nhắc người chê Phật bất tài
Nhắc hoài nhắc quỉ cho dài nghe chơi
Nhiếc người hại Phật mệt hơi
Nhiếc người thong thả ăn chơi hại Trời
Nhiếc người thay dạ đổi lời
Xui mưu làm loạn hại người đảo điên
Nhiếc người sanh dử lưu liên
Hại Trời hại Phật hại Tiên bỏ chùa
Nhiếc người chẳng niệm bốn mùa
Nhiếc người đem dạ phụ vùa hương Tiên
Nhiếc người phãn dạ đấu phiên
Nhiếc người chẳng biết con riêng Phật Trời
Nhiếc người sanh dạ đạt thời
Nhiếc người lời nói con thời làm quan
Nhiếc người sanh dạ dọc ngang
Nhiếc người sanh dạ phá tan chùa chiền
Nhiếc người phế hậu vong tiền
Nhiếc người thấy kẻ làm hiền chẳng ưa
Nhiếc người dạ ở đẩy đưa
Nhiếc người ăn sớm ngủ trưa hại rày
Nhiếc người chẳng nhớ lời Thầy
Vong ngôn một lũ ăn mày cũng ưng
Hại oan trong tuyết mùa xuân
Trân kia nó chạy lở chưn phải nằm
Cọp kia Tây bắn ầm ầm
Mèo nhà không chuột đói nằm xếp ve
Nghịch lòng ai nói nấy nghe
Nẻo đi mù mịt gai tre lấp đường
Muốn đi hành khất phố phường
Phật Trời chưa định nẻo đường đi xa
Phật Trời lòng cũng thương ta
Nằm lâu bực bội xót xa lời phàm
Chẳng thương khúc mắc ăn làm
Nằm đêm nghỉ tủi xác phàm gian nan
Đêm nằm lụy nhỏ chứa chan
Tử sanh một phút cho an phận mình
Ngưởng than trên có thiên đình
Lòng tôi sanh việc bất bình xữ thân
Cho rồi chí nghĩa trung phân
Để vầy sống cũng khó thân làm gì
Nên thời cha mẹ bù chì
Chẳng nên xử tử tử kỳ nhứt canh
Nguyện cùng cha mẹ tượng tranh
Để vầy thân thể hôi tanh bất tài
Tiếng xưa còn để lâu dài
Tôi nay nghỉ lại bất tài ngu phu
Hửu tội địa lục Thiên tru
Để vầy chịu chử ngu phu bực mình
Nguyện cho cha mẹ động tình
Nên hư cha mẹ Thiên- đình định phân
Khúc nào hai khúc quan dân
Đứt mất khúc giửa nghĩa nhân mối nào
Phật còn chữ ký bên tàu
Trời Tây Trời chứng ai vào Trời Nam
Một Trời một đất nào tham
Một cây mấy trái Phật cam chứng lòng
Sớ tâu thấu đến dền rồng
Tội ai nấy chịu chứng lòng Phật ôi !
Vái Trời phò hộ chúa tôi
Thời thìn vị đáo than ôi sợ lầm
Thở than thấu dạ mưu thầm
Cầu Trời khẩn Phật na tầm thiên san
Tôi mà lòng dọ dạ ngang
Lòng không tưởng Phật xử tan xác hồn
Để chi thân thể đần cồn
Lao xao sóng bổ xác hồn phất phơ
Nhứt thân nhứt mả bơ vơ
Lo bề mối nước rối tơ chưa rồi
Lo qua Tây quốc một hồi
Lo về Nam-việt khó ngồi cho an
Lo bề bá tánh gian nan
Lo bề nghèo khổ thở than chưa rồi
Lo thân tâm tánh vị hồi
Lo đường vinh nhục mình ngồi thở ra
Lo đời lộn lạo Phật ma
Lo bề bịnh hoạn người ta thì nhiều
Lo cho sông lớn buổi chiều
Lo cho người thác cũng nhiều bịnh căn
Lo bề thế sự lở ăn
Lo cho nhiều kẻ lăn xăn đói lòng
Lo bề sau vợ lạc chồng
Con lìa cha mẹ tại lòng bất minh
Lo bề kẻ sử người kinh
Lo bề hậu nhựt âm binh giấy loàn
Lo bề cô bác lạc đàng
Lo bề anh chị sau càng rừng đi
Lo bề trăm họ phân ly
Khổ ai đều đủ thức tri khổ đời
Lo bề dạ đổi lòng dời
Lo người không kể Phật Trời bấy lâu
Lo bề gian giảo đâu đâu
Lo người chẳng kể con trâu nạn nghèo
Lo bề dâm dục bá bèo
Lo bề ách nước nạn nghèo cho dân
Lo bề quan chức không phân
Người nào thì cũng hiếp dân lấy tiền
Lo bề vi phú chẳng hiền
Lo bề quân lính khảo tiền các nơi
Lo bề rượu thịt ăn chơi
Ngày sau nhiều kẻ lội bơi mất quần
Lo bề nhửng kẻ phá rừng
Chùa chiền phá hết ớt gừngđể đây
Lo bề Nam việt dắt Tây
Lo bề nhiều kẻ không ngay ở đời
Xuất ngôn vô độ rả rời
Tâm phải nói quấy một lời hết trơn
Người hiền cũng để tiếng ơn
Người dử cũng tiếng keo sơn để đời
Nhơn cùn tắc biến nhiều lời
Vật cực tắc phản là đời vô phân
Đổi lời chánh trực cho dân
Cải tà qui chánh tỏ phân ở đời
Thương nhau một dạ một lời
Thương thời là thiệt thương đời chẳng sai
Thương là chánh gái trung trai
Người người đều ở chẳng sai lời nào
Thương là không kẻ hổn hào
Lể nghi phép tắc người nào như nhau
Thương là không việc ốm đau
Ngày sau không cháo không rau đói lòng
Thương đời sau thuận vợ chồng
Ai ai cũng vậy một lòng như nhau
Thương đời làm ruộng không trâu
Lúa thời khỏi cắt ở đâu lăn vìa
Thương đời sống chẳng phân lìa
Thác nơi cổ tích hồn vìa thượng thiên
Thương đời không giặc bình yên
Người đều thanh sắc tợ Tiên non bồng
Thương đời chỉ thắm tơ hồng
Xe xăn buộc chặt một chồng mà thôi
Thương đời bền vững chúa tôi
Người đều thủ nghĩa một ngôi nghiêm tình
Thương đời mua bán song bình
Có phân có tấc an tình nhơn dân
Thương đời quân chánh nhơn ân
Lúa gạo không giá không phân ít nhiều
Thương đời nhựt nguyệt nhứt kiều
Lặn đâu mọc đó tối chiều sáng mai
Thương đời nhựt nguyệt song khai
Tròn như tô kiểu không ai khuyết đầy
Thương đời không có cối chày
Lúa thời lột vỏ gạo nầy nấu ăn
Thương đời nhựt nguyệt hiệp căn
Ông qua bà lại đêm trăng ngày trời
Thương cho các nước đọa đời
Lở xay lở giả lúa thời ngón tay
Thương người lầm Phật lầm đây
Phật đày dọt gạo trầy tay không sàn
Hột lúa gạo trắng rõ ràng
Phật cho Tần-Hớn vọng càng gạo châu
Thương đời Tân-Hớn mưu sâu
Hậu lai Nhứt-Hổ phép đâu dám bì
Nam-bang đại quốc lương kỳ
Tần-Hớn Nhứt-Hổ phép tùy tóm thâu
Thương đời kế hiểm mưu sâu
Phật cho củi huế gạo châu trái dừa
Thương đời không kẻ thỏng thừa
Ai ai hiệp ý lòng vừa với nhau
Thương đời Phật dạy đâu đâu
Người nào có đất không sâu không gò
Thương đời sao chẳng có trò
Lòng ai thủ hậu đưa đò mạng vong
Thơ rồi lòng phải gắng công
Ai mà cải dạ mạng vong bất tồn
Tôi nay như giặc đánh dồn
May thời còn xác phần hồn chẳng sai
Chư nghệ hậu nhựt Phật khai
Nghề nào chánh lý phần ai thời nhờ
Nhửng nghề vật thực bây giờ
Mai chiều Phật biến thượng cờ hườn lai
Ngày sau không nếp sanh thai
Vật nào Trời Phật huờn lai mình nhờ
Nhà sau không có bàn thờ
Chùa công đài các phủ thời an nơi
Nơi nơi nghị chử thảnh thơi
Nước nào cũng lập một nơi phủ thờ
Phật Trời phân thứ mình nhờ
Nước nào đều cũng thượng cờ chiêu an
Bây giờ người phải lo toan
Rối thời gở rối mới an nước nhà
Hạ-nguơn rối loạn bất hòa
Rối lo gở rối sao mà không lo
Cầu Phật Phật gở rối cho
Thân phàm nhờ Phật phải lo khẩn cầu
Không lo ai gở mối sầu
Mình phàm cầu Phật Phật cầu mình sao?
Phép tài Phật để trên cao
Ai mà với tới Phật trao cho mình
Ai ai gắng chí niệm tình
Người không tu niệm mặc tình trách ai
Người mà niệm đặng chiều mai
Thời người khỏi họa khỏi tai cũng mừng
Niệm Phật ví thể cụm rừng
Tối trời mà thấy mới mừng nẻo đi
Mịt mù trong dạ hồ nghi
Rừng nho thanh vắng sợ đi lạc đường
Niệm Phật trong dạ tưởng thường
Dầu lâm tử trận Phật tường Trời hay
Niệm Phật phải giử lòng ngay
Sống thời lâm tướng thác nay làm Thần
Châu nhi phục thủy xây vần
Thượng thiên đọa xuống sống trần thác lên
Cỏi trần lòng dạ nhớ quên
Thác về âm phủ sống lên luân hồi
Mình độ Trời Phật sao rồi
Hoặc cao hoặc thấp hoặc hồi hoặc đi
Trời Phật độ người thức tri
Người độ Trời Phật độ khi thiếu thừa
Phật Trời còn ở chẳng vừa
Hạ sanh nhiều việc thiếu thừa rất ngan
Dầu cho hết lửa còn than
Chánh tà trung nịnh còn mang tiếng đời
Phải phân khó dể để lời
Ngày sau thức lại trí đời cổ kim
Vãi sồ tơ lụa chỉ kim
Một trăm việc tốt thanh nghiêm nước mình
Nước nào ăn mặc che hình
Qua Nam mua bán để tình hậu phân
Nước đều quân chánh nhơn ân
Bất tồn súng ống quan dân thuận hòa
Bắt tập quân lính phá nhà
Sanh đường giấy loạn bất hòa hạ kim
Lập đời thinh tịnh thanh nghiêm
Chỉ tồn nhị cốc thương kim thực trường
Bạch châu nhị chưởng thường thường
Nhơn sanh bất chế thượng đường tùng tâm
Nhơn nguyện phước hậu mưu thâm
Hoàng-thiên duyệt tất tùng tâm nhơn hòa
Thiên hòa địa hòa nhơn hòa
Tam hòa hiệp sự nước nhà khương ninh
Sau không biết việc ôn binh
Không người tàng tật nhơn minh thịnh tthời
Ai ai lòng muốn thấy đời
Khá nghe lời Phật bỏ lời gian hung
Thấy đời minh chánh nhơn trung
Đầu sơn làm hội Đế cung trị vì
Tôi nay như đứa xuống lỳ
Người phàm dắt nẻo miệng tùy bụng không
Thua buồn nói chuyện minh mông
Tầm khùng làm biếng ở không nói hoài
Không đi làm ruộng hành hài
Không đi làm mướn biết tài dở hay
Không tu mà dụng ăn chay
Có tài ăn mặn nói ngay trái đời
Chẳng ai chử dạ nghe lời
Nghe là nghe Phật nghe Trời mà thôi
Cũng chẳng biểu người nghe tôi
Nghe ai việc phải nghe tôi nói khùng
Bửa nay nói dại chẳng dùng
Ngày mai nói quậy người dùng lổi chăng?
Tầm khùng nầy thiệt có căn
Lửa mau bén củi nóng ăn đổ dầu
Bửa nay mắc lưới đằng đầu
Trái bầu khúc giửa công hầu đằng đuôi
Thượng hòa hạ lục mới xuôi
Bằng mà nghịch nữa mắt đui mất đường
Nhắc đi nhắc lại người tường
Nhắc nhiều không nhớ quên đường tội đa
Đừng thấy nói vậy mà ma
Nói đi nói lại cười ta tầm khùng
Nói nhiều trong dạ chẳng dùng
Chừng nghe sấm dậy đùng đùng phân ly
Đường ai người nấy khá đi
Đường ta người lạ lại đi không nhuần
Nói bậy mà vậy không chừng
Khuyên người học đạo gội nhuần cứu thân
Trách là trách kẻ phi ân
Trách là trách kẻ không phân chánh tà
Trách là trách kẻ có nhà
Có con có cháu sao mà không phân
Trách là ở chẳng nên thân
Cha mẹ mà chẳng dạy phân con mình
Trách là kẻ lớn lọng tình
Sanh con sanh cháu theo mình không ngay
Trách là trách kẻ đầu Tây
Tại mình a ý không ngay hại mình
Trách là chê cỏi Thiên-đình
Chê người niệm Phật đọa hình sầu chung
Trách là trách kẻ dạ hung
Trách người lưởng tánh nửa trung nửa
Trách là ở chẳng thiệt thà
Từ ấu chí trưởng không hòa với nhau
Trách là đa bịnh ốm đau
Người không xét lại tội đâu làm lành
Trách là người chẳng tu hành
Trách là người bỏ việc lành làm hung
Trách là tiền đại Đế-cung
Người đi tầm chúa lòng trung chẳng dò
Trách là dạ ở đưa đò
Tới chùa tầm Phật đi dò tầm ma
Trách là tới Phật Thích-ca
Về nhà tưởng quỉ tưởng ma chẳng cầu
Trách là ngộ Phật chẳng đầu
Khiến xuôi lòng quỉ lạc cầu Tây-phương
Trách là đạo chánh chẳng thương
Cho nên Phật khiến oan ương giữa vời
Trách là không tưởng Phật Trời
Khiến xuôi thây rã thân rời ngày sau
Trách là thượng trí không sâu
Tầm sư không biết việc đâu hỏi Thầy
Trách là một lủ ăn mày
Kiếm cơm nuôi bửa không Thầy tu đâu
Trách là thấy cá không câu
Cơm trời để sẳn cá cá đâu cúng rày
Trách là ai ở phụ Thầy
Quynh tay múa mặt đố mầy sốc tao
Trách là trung nịnh bào lao
Hạn khô cá cạn trong ao không mò
Trách là đánh bẩy bắt cò
Chim đậu chẳng bắt rình mò chim bay
Trách là người dở khen hay
Người hay chê dở bỏ thây nằm đồng
Trách là niệm Phật không lòng
Uống phù cho uổng ra đồng nằm co
Trách là người ở chẳng lo
Thung dung chi bấy ăn no kêu Tròi
Trách là người chẳng xét đời
Xuất ngôn vô độ hư lời tội riêng
Trách là lòng chẳng muốn Tiên
Muốn phàm Phật khiến đọa riêng nhiều người
Trách là đời khổ vui cười
Phám hí vô ích nhiều người lọng khơi
Trách là người tưởng ăn chơi
No say hớn hở sanh nơi điếm đàng
Trách là phá xóm phá làng
Sanh đa đạo tặc nhiều đàng bất minh
Trách là nam nữ bất trinh
Loạn dàn Phiên-quốc gọi minh xử hòa
Trách là chay mặc áo dà
Ngoài da dà rọi ruột mà rối toan
Trách là vô phụ tử hoang
Hại nhơn nhơn hại ai toan cứu mình